Begin 2023 bracht WUR de resultaten uit van een driejarig onderzoek naar de inzet van bermmaaisel als bodemverbeteraar in zandige akkers. Uit de resultaten volgt dat compost, bokashi en vers maaisel vrijwel identieke effecten hadden.

De kern van het onderzoek bestond uit een grootschalig veldexperiment. Op vijftien percelen in de provincies Gelderland en Noord-Brabant werden vier verschillende bodemverbeteraars opgebracht: compost van bermmaaisel, bokashi van bermmaaisel, vers maaisel uit regulier beheerde bermen (soortenarm maaisel) en vers maaisel uit bermen die waren ingezaaid met een bloemenmengsel (soortenrijk maaisel). Op de onderzoeksplots werd in rotatie wintertarwe en mais geteeld. Bodem, gewas en het opgebrachte maaisel werden jaarlijks meermaals bemonsterd en aan het eind van de studie werd de onkruiddruk en het watervasthoudend vermogen van de bodem bepaald.

De belangrijkste resultaten en conclusies:

  • Onkruidruk – De toename van onkruid door het opbrengen van bermmaaisel (in verschillende vormen) is verwaarloosbaar klein.

  • Zware metalen – De gemeten concentraties zware metalen in het gebruikte maaisel vielen allemaal (ruim) onder de toegestane waarden voor compost in het Uitvoeringsbesluit Meststoffenwet. De aanwezigheid van zware metalen hoeft daarom toepassing van bermmaaisel als bodemverbeteraar op akkers niet in de weg te staan.

  • Uitspoeling stikstof – Op basis van stikstofbalansberekeningen leek het opbrengen van gecomposteerd maaisel of bokashi niet te leiden tot een grote kans op stikstofuitspoeling. Voor vers materiaal was de onzekerheid wat groter.

  • Zwerfvuil – De aanwezigheid van zwerfafval is een praktisch probleem bij het gebruik van bermmaaisel op landbouwgrond. In de studie werd tot 9 kilo afval per hectare gevonden bij het opbrengen van 30 ton maaisel per ha. Al het bermmaaisel kwam uit de voormalige gemeente Sint Anthonis en het is onduidelijk of dit gebied representatief is voor (het landelijk gebied van) Nederland. Verwacht wordt dat met de introductie van statiegeld op blik in april 2023 de hoeveelheid blik in wegbermen aanzienlijk zal afnemen.

Voordelen van maaisel als bodemverbeteraar:

  • Toename Organische stofNa drie jaar maaisel opbrengen was het organische stofgehalte in de gehele bouwvoor (0-40 cm) significant hoger in de compost en Bokashi-behandelingen dan in de controle. De verse maaiselbehandelingen zaten daar tussenin. Onderzoeksplots waarop drie jaar lang 30 ton compost per ha was opgebracht hadden een organisch stofgehalte dat ruim 10% hoger was dan naastgelegen plots waarop uitsluitend kunstmest was opgebracht.

  • Waterbergend vermogen van de bodem: In deze studie resulteerde de duidelijke toename in het organische stofgehalte van de bodem niet in een toename van het watervasthoudendheid van de bodem.

  • Gewas opbrengst: De opbrengst van mais en wintertarwe werd niet of licht positief beïnvloed door het opbrengen van bermmaaisel. Tarwe liet in geen van de drie jaren significante verschillen zien tussen de verschillende behandelingen hoewel in het derde jaar de gemiddelde opbrengst in alle maaiselbehandelingen licht hoger was dan in de controlebehandeling. In mais was de opbrengst van de behandeling waarbij vers soortenarm maaisel werd opgebracht in het laatste jaar significant hoger dan die van de controlebehandeling. De positieve effecten van het opbrengen van bermmaaisel op gewasopbrengst manifesteren zich pas na een paar jaar toepassen van deze praktijk.

Het beschreven onderzoek is onderdeel van het promotieonderzoek van Maartje van der Plas

Download rapport