Eind 2021 startte het project LIFE CO2SAND, met Provincie Gelderland als leadpartner. Ruim een jaar later verloopt het project voorspoedig. Op diverse percelen is al voor de tweede keer klei toegevoegd, er zijn demodagen georganiseerd en tientallen boeren zijn geïnteresseerd in de toepassing.

Even opfrissen: wat houdt het project in?

Het project LIFE CO2SAND spitst zich toe op het hergebruik van kleimineralen op hoge zandgronden. Deze gronden zijn zeer gevoelig voor droogte, waardoor het er soms lastig boeren is. Klei heeft de eigenschap dat het meer water kan vasthouden dan zand kan. Daarom zorgt het toevoegen van kleideeltjes ervoor dat de bodem beter bestand is tegen extreme weersomstandigheden. Bovendien houdt zo’n bodem extra organische stof vast doordat die zich bindt aan kleideeltjes.
Voor het ‘klei-in-zand’-principe zijn er genoeg kleibronnen beschikbaar. Zo komen er elk jaar vele duizenden tonnen vruchtbare kleigrond vrij bij publieke werken. Dit wordt vaak als afval behandeld, terwijl de kleideeltjes waardevolle mogelijkheden bieden voor bodemverbetering.
Voor het LIFE CO2SAND project zorgen Provincie Gelderland en Rijkswaterstaat voor de afstemming van vraag en aanbod van klei.

De stand van zaken: demovelden en monitoring

Leon Claassen van Provincie Gelderland vertelt hoe het project er voor staat: “Inmiddels hebben we op vijf boerderijen demovelden aangelegd, van in totaal 35 hectare. Daaraan voegen we in verschillende rondes klei toe, net zolang totdat de bovenste 30cm bodemlaag  8% klei bevat. Er zijn nu twee van dat soort rondes geweest.
Via monitoring worden de ontwikkelingen nauwlettend gevolgd. Parameters die worden gemeten zijn onder andere: het gehalte aan klei en organische stof, de bodemstructuur, het bodemleven, de waterberging en de beschikbaarheid van nutriënten. In een logboek houden de boeren hun observaties bij, bijvoorbeeld de groei en opbrengst van hun gewassen.

Verder analyseren we de impact van het project op onder andere het volume ‘als grondstof bewaarde’ klei, de CO2-balans en de weerbaarheid van de grond tegen droogte.”

Demonstratiedagen

“Om onze ambitie te bereiken, besteden we veel aandacht aan het delen van ervaringen en kennis. In 2021/2022 hebben we acht demodagen georganiseerd waarop geïnteresseerden de proefvelden konden bezoeken. Dat heeft geleid tot een lijst van 90 boeren die belangstelling hebben voor de toepassing. Maar we merkten ook veel enthousiasme bij mensen die betrokken zijn bij projecten waarbij klei vrijkomt. Het geeft klei een ander imago: het is een grondstof die veel waarde kan hebben voor boeren.
Buiten de demonstratiedagen – waarmee we ook in 2023 doorgaan – verspreiden we ons gedachtengoed via publicaties, interviews, bijeenkomsten en onze website. En we hebben drie korte films gepubliceerd op YouTube, gericht op respectievelijk het grote publiek, boeren en landontwikkelaars.”

Bredere toepassing

“Het is onze ambitie dat er aan het eind van het project (2027) in totaal 700 hectare droge zandbodems is verbeterd met klei. In Nederland hebben we inmiddels 41 boeren gevonden die in op 266 hectare het principe toepassen. Ook in België, Duitsland en Polen zoeken we naar ‘matches’ tussen boeren en klei-aanbieders.
Met oog op de ontwikkelingen heb ik er alle vertrouwen in dat we de doelstellingen van het project gaan halen en dat de werkwijze na 2027 verder kan worden opgeschaald. Maar zover is het nog niet!”